Hoe voorkomt u het verergeren van de klachten?

Artrose is wereldwijd de meest voorkomende chronische gewrichtsaandoening. In Nederland gaat dat om zo’n 1,2 miljoen mensen en  daarmee is het de meest voorkomende reumatische ziekte in ons land. Vaak denken mensen bij deze ziekte aan stijfheid in de gewrichten van de nek, knieën of onderrug; maar ook in de kaak komt artrose voor: kaakartrose. Dit vaak vergeten lichaamsdeel is één van de  belangrijkste gewrichten in het lichaam en wordt het meest gebruikt. De aanhoudende overbelasting van het kaakgewricht kan vervelende gevolgen hebben. Leest u mee in deze nieuwsbrief hoe u kaakartrose herkent en wat u doet om verergering tegen te gaan.

Belangrijk en gecompliceerd gewricht

De kaak is een van de meest belangrijke en gecompliceerde gewrichten in ons lichaam. Het gaat open en dicht als een scharnier en verbindt het slaapbeen van de schedel en de onderkaak. Er zijn twee kaakgewrichten, aan elke kant van het gezicht een, vlak voor de oren. Het beweegt naar voren, naar achteren en zijwaarts. In het kaakgewricht bevindt zich een stukje speciaal kraakbeen dat een ‘discus’  (schijf) wordt genoemd. Met behulp van de kaakspieren beweegt de onderkaak, dat ervoor zorgt dat u een hoop bewegingen kunt maken zoals afbijten, slikken, kauwen, maar ook spreken, zingen, blazen, geeuwen, lachen en zoenen. Het kraakbeen in de kaak is niet zo stevig als in de andere gewrichten van uw lichaam en kan snel overbelast raken. Als er schade aan dit gewricht ontstaat door overbelasting, wordt  u in uw dagelijkse bezigheden ernstig belemmerd.

Vergeten kaak

Helaas denken mensen bij kaakproblemen vaak niet gelijk aan kaakartrose. Zij krijgen last van allerlei kwaaltjes zoals onder andere hoofd-, oor- en nekpijn en de oorzaak van de pijn wordt tevergeefs op die plaatsen gezocht. Achter de ‘vergeten’ kaak schuilt de werkelijke oorzaak van het probleem. Het kaakgewricht veroorzaakt door kleine discusverschuivingen, slijtage, een verhoogde spierspanning en trigger points (kleine knopen in de spieren) en daarmee een oneindig aantal verkeerd begrepen klachten. 

Volgens schatting van diverse specialisten lijdt ongeveer twintig procent van de mensen aan een kaakprobleem, maar zoekt slechts vijf procent hulp.

 

Vicieuze cirkel

Chronische overbelasting van het kaakgewricht – bijvoorbeeld door tandenknarsen tijdens het slapen of veelvuldig op kauwgom kauwen – is de oorzaak van deze vorm van artrose. Tijdens het tandenknarsen schuren de tanden en kiezen over elkaar of ze worden stevig op elkaar geklemd. Hierdoor wordt er flinke druk uit geoefend op het kraakbeen en de gewrichten.
Dit zorgt voor slijtage, waardoor eten steeds moeilijker wordt of dat de kaken, in het ergste geval, zelfs zo nu en dan op slot gaan.
Mensen die lijden aan artrose in de kaak hebben de neiging om de kaken continu stevig op elkaar te drukken. Daardoor kunnen de klachten alleen maar toenemen. Het is belangrijk om deze vicieuze cirkel te doorbreken en zo snel mogelijk iets aan de klachten te doen.

Artrose komt bij vrouwen bijna twee keer zo vaak voor als bij mannen

 

Stress grote boosdoener ‘Op je tandvlees lopen’, ‘even doorbijten’ en ‘het voor de kiezen krijgen’; het zijn maar een paar voorbeelden van uitdrukkingen die slaan op afwijkende mondgewoonten.  Door stress ontstaan vaak dergelijke afwijkende mondgewoonten. De kauwspieren gaan dan meer doen dan de normale dagelijkse activiteiten. Stress is dus een belangrijke factor die meespeelt in het verergeren van kaakklachten. Voorbeelden van afwijkende mondgewoonten zijn, die een rol kunnen spelen bij het  ontstaan van kaakartrose, zijn: - klemmen (van de kiezen zonder over elkaar te knarsen) - tandenknarsen - nagelbijten - lipbijten - wangbijten - kauwgom kauwen - op pennen bijten - met de tong persen of spelen - vacuüm zuigen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geluiden en overige klachten

Mensen die kaakartrose ontwikkelen, kunnen ook last krijgen van allerlei geluiden, zoals een knisperend, zanderig, knappend of klikkend  geluid bij het bewegen van de kaak. Veel mensen herkennen de symptomen van kaakartrose niet, omdat de klachten elders in het lichaam gevoeld worden. Hierdoor gaat van de 20 procent van de mensen met kaakproblemen slechts 5 procent naar de dokter. Toch kunnen klachten als vermeende bijholteontstekingen, gebitsproblemen, hoofdpijnen en pijn in de slapen, duizeligheid, overgevoeligheid voor licht en andere oogproblemen, nekklachten, schouderpijn en uiteenlopende oorklachten veroorzaakt worden door kaakartrose.

Overige kaakaandoeningen Naast kaakartrose is er nog een aantal kaakaandoeningen die voorkomen.  Voorbeelden hiervan zijn aangeboren afwijkingen, ontstekingen van het bot, breuken, holtevorming (cysten), gezwellen en ontwrichting.

 

 

 

 

Diagnose

Denkt u dat u kaakartrose heeft?
De huisarts is de aangewezen persoon om de diagnose te stellen. Tijdens het onderzoek zal uw arts u vragen om de mond te openen en te sluiten. Wanneer er een krakend geluid hoorbaar is, is de kans groot dat er sprake is van kaakartrose. Een röntgenfoto of CT-scan zal dit vermoeden vervolgens moeten bevestigen.

Kraakbeen dat verdwijnt, komt nooit meer terug

 

Behandelmethoden

Voor de behandeling van kaakartrose kunnen meerdere artsen worden betrokken. Dit hangt af van de ernst van uw klachten. Het  belangrijkste advies blijft echter uw kaak zoveel mogelijk rust te gunnen. Kraakbeen dat namelijk verdwenen is, zal nooit meer terugkomen. Door de juiste behandeling en rust is de kans groot dat de meeste symptomen na verloop van tijd weer verdwijnen. De volgende  behandelaren en specialisten bieden hulp bij het voorkomen van verergering van uw klachten:

Fysiotherapie
Van de fysiotherapeut krijgt u uitleg over hoe u de mond goed kunt gebruiken en ontspannen. Vaak krijgt u ook oefeningen om thuis zelf  pijnlijke kauwspieren los te masseren. Mocht u last hebben van nekklachten, dan bekijkt de fysiotherapeut of er een verband is met de overbelasting van uw kaken.

Kaakchirurg
De kaakchirurg komt aan bod als er een operatie moet plaatsvinden aan het kaakgewricht. Er kan bijvoorbeeld een kunstdiscus worden geplaatst. Om de belasting van de kaken, die stijf op elkaar gedrukt worden tijdens het tandenknarsen, te verminderen kunt u gebruik maken van een soort beetplaatje dat op de tanden wordt geklikt. Hierdoor wordt de hoek van de kaken iets groter. Dit kunt u goed voelen. Tandenknarsen kan dan nog wel, maar de kaken staan door het plaatje recht op elkaar en kunnen niet langs elkaar heen schuiven.

Psycholoog
Afwijkende mondgewoonten worden veelal verergerd door stress. Soms kan het helpen als een psycholoog u leert hoe u met uw stress  omgaat, zodat de negatieve gevolgen ervan worden voorkomen of beperkt.

Logopedist
Mochten er spraakproblemen ontstaan als gevolg van de overbelasting van de kaakspieren, dan kunt u een logopedist inschakelen.

Zelf uw kaak leren masseren en ontspannen: Zo doet u dat! Onderzoek wijst uit dat masseren veel positieve effecten heeft op (het voorkomen van) de overbelasting van gewrichten. Een massage brengt in eerste instantie  warmte en druk. Warmte maakt de huid, spieren en pezen soepel. Onder de  uitgeoefende druk worden zenuwen geprikkeld die de vaten verwijden waardoor een betere doorbloeding ontstaat. Afvalstoffen worden sneller afgevoerd en voedingstoffen en zuurstofniveau beter aangevoerd. U kunt uw gezicht zelf dagelijks masseren. Hiervoor gebruikt u een gewone dagcrème en uw vingertoppen. Muziek op de achtergrond kan ook rustgevend zijn. Mocht u het lastig vinden of twijfelen of u de oefeningen goed uitvoert, is het verstandig om eerst te overleggen met een fysio- of cesartherapeut. Massageoefeningen (deze masage is gebaseerd op oefeningen voor aangezicht, kauw- en nekspieren van het Universitair Medisch Centrum Groningen). Ontspanning is belangrijk bij het masseren. Een prettige uitgaanshouding en het ontspannen houden van de kaken en gezicht dragen hier aan bij. Zittend met de ellebogen steunend op een tafel of liggend op uw rug zijn geschikte houdingen. Er zijn twee typen massagegrepen die u gebruikt bij het masseren van de kaak: knedingen en strijkingen. Bij de eerste greep zijn de vingers licht gebogen en gebruikt u de vingertoppen. Bij strijkingen glijdt u met de vlakke vingers over uw huid. Knedingen: Start de massage door de toppen van uw vingers te plaatsen op een van de pijnlijke plekken in uw kauwspieren. Op deze plaats maakt u rustig draaiende bewegingen. De huid wordt meebewogen met uw vingers. Om ervoor te zorgen dat u het gehele gebied behandelt, verplaatst u al draaiend de vingers steeds een kleine beetje. Op een pijnlijk punt in uw kauwspieren plaatst u één vingertop. Op deze plaats maakt u ronddraaiende bewegingen totdat u de pijn voelt verminderen. Strijkingen: Start de massage met de vlakke vingers van beide handen op het voorhoofd. Laat de vingers met enige druk via de slapen naar beneden glijden tot aan de onderkaak. Vervolgens glijden de vingers weer terug over de slapen en gaan boven de oren langs naar uw nek. Vanuit uw nek strijkt u via de zijkant van uw hals naar voren tot aan het sleutelbeen. U legt de vlakke vingers naast uw neus. Glijd met uw vingers, terwijl u een beetje druk uitoefent, langs de jukbeenderen in de richting van de slapen omhoog. Glijd vervolgens voor uw oor langs naar beneden. Leg uw vingertoppen dwars op de nekspieren, net onder de schedelrand. U maakt dan een langzame, trekkende beweging met de vingers opzij. Het is belangrijk om uw hoofd hierbij goed rechtop te houden en uw nek lang te maken. Kaakoefeningen: Kaakoefeningen zijn een goede afwisseling tussen de massagegrepen door. Hieronder zetten wij een aantal oefeningen op een rij die ingezet worden bij Cesartherapie, een oefentherapie gericht op behandeling en voorkoming van klachten die voortkomen uit een verkeerde beweging. Open uw mond een klein beetje en beweeg de onderkaak voor en achterwaarts. Laat uw onderkaak zakken en weer omhoog komen. Hierdoor opent en sluit uw mond automatisch. Beweeg met open mond de onderkaak van links naar rechts. Maak met open mond en met uw onderkaak draaiende bewegingen, zowel linksom als rechtsom. Vouw uw bovenlip naar binnen en dan weer terug. Vervolgens steekt u uw tong nu helemaal uit en probeert u met het puntje het kuiltje in uw kin aan te raken. Breng uw tong weer terug en ga met het puntje van uw tong naar achteren naar de ingang van uw keelgat.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tip:
Soms is het kaakgewricht na het oefenen erg gevoelig. Een ijsmassage met een washandje met een paar ijsklontjes erin kan dan  verlichting geven. Beweeg het washandje rustig over het pijnlijke gewricht. De normale reactie op koud is dat er een milde pijn ontstaat.
Pas nadat het ijs enige tijd is ingewerkt, ervaart u minder pijn.

Wat is artrose?

Artrose is een reumatische aandoening - ook wel gewrichtsslijtage genoemd - waarbij het kraakbeen in de gewrichten zachter en dunner wordt. Met onze gewrichten is het mogelijk om onze benen en armen te strekken. Gewrichten zitten in ruggenwervels, kaak, knieën, ellebogen, vingers, heupen, rug en polsen. In de gewrichten komen twee boteinden bij elkaar, met een beschermlaag van kraakbeen.
Kraakbeen is een glad en veerkrachtig bindweefsel dat ervoor zorgt dat de botten soepel in en om elkaar heen bewegen. Ook vangt kraakbeen schokken op en beschermt de gewrichten. Het kraakbeen maakt in beginsel voldoende kraakbeencellen aan om de mogelijke afbraak ervan te compenseren. Bij artrose zijn deze kraakbeenkussentjes aangetast of afgebroken door bijvoorbeeld chronische  over-belasting of erfelijkheid. De aanmaak van nieuwe cellen is niet voldoende meer om de afbraak ervan te compenseren. Gevolg is een vermindering van de dikte van het kraakbeen in gewrichten. Na verloop van tijd gaan de botten over elkaar heen schuren en worden schokken niet meer goed opgevangen. Het kraakbeen kan het bot niet meer voldoende beschermen.